اسهال چيست؟
مجله پزشكي و سلامت دكتر سوشا : در مقاله قبلي ما با رايج‌ترين عارضه درمان سرطان ، يعني تهوع و استفراغ بعد از شيمي درماني آشنا شديد. در اين مقاله قصد داريم شما را با عارضه ديگري كه ممكن است در طول درمان سرطان و خصوصاً بعد از شيمي درماني تجربه كنيد، يعني اسهال آشنا كنيم. اسهال به دفع مكرر مدفوع مايع يا بي‌شكل گفته مي‌شود. اسهال يك علامت است، نه يك بيماري كه اغلب در نتيجه يك بيماري يا روش درماني خاصي القا مي‌شود (به عنوان مثال اسهال بعد از شيمي درماني يا پرتو درماني بسيار شايع است). ساير علل احتمالي اسهال عبارتند از:
• پرتو درماني در ناحيه شكم يا لگن
• اضطراب يا استرس
• جراحي روي روده كوچك يا بزرگ يا لگن
• عفونت
• استفاده از داروهاي آنتي بيوتيك ، آنتي اسيدهاي حاوي منيزيم، داروهاي ضد تهوع، ملين ها يا نرم‌كننده‌هاي مدفوع
• عدم تحمل لاكتوز
• سندرم روده تحريك‌پذير / التهابي
علل ايجاد اسهال در افراد سرطاني
درمان سرطان
انواع روش‌هاي درمان سرطان مي‌توانند باعث ايجاد اسهال شوند:
• شيمي درماني
فرايند شيمي درماني علاوه كشتن سلول‌هاي سرطاني ، سلول‌هاي سالم را نيز از بين مي‌برد مانند سلول‌هايي كه در روده قرار دارند. اگر شيمي درماني باعث آسيب به پوشش روده شود، ممكن است به اسهال بعد از شيمي درماني منجر شود. همه داروهاي شيمي درماني باعث اسهال نمي‌شوند؛ بنابراين از پزشك خود بپرسيد كه آيا اسهال شما عارضه جانبي شيمي درماني است يا خير.
• پرتو درماني
اگر پرتو درماني در ناحيه شكم ، لگن يا كمرتان انجام شود، مي‌تواند باعث اسهال شود. شدت اسهال شديد شما بستگي به ميزان تابش اشعه دارد؛ اما اسهال ممكن است براي هفته‌ها يا ماه پس از درمان ادامه يابد. همچنين اسهال ممكن است ماه‌ها يا حتي سال‌ها پس از درمان شروع شود.
• عمل جراحي
اگر جراح شما بايد قسمت‌هاي خاصي از روده شما را به منظور حذف سرطان بردارد، ممكن است توانايي روده در جذب مواد مغذي يا چربي تغيير كند. اين تغييرات مي‌تواند به اسهال منجر شود.
• پيوند سلول‌هاي بنيادي مغز استخوان
فرايند پيوند مغز استخوان براي درمان سرطان خون و ساير بيماري ها بعد از شيمي درماني و پرتو درماني كامل بدن انجام مي‌شود. اين اقدامات مي‌توانند باعث اسهال بعد از شيمي درماني و پرتو درماني شود. اسهال همچنين مي‌تواند در نتيجه بيماري پيوند عليه ميزبان (GVHD) رخ دهد. در اين بيماري سلول‌هاي مغز استخوان پيوند شده به سلول‌هاي ميزبان يا گيرنده حمله مي‌كنند.
عفونت ها
درمان سرطان مي‌تواند باعث افزايش حساسيت فرد در برابر عفونت هاي مختلف شود. برخي از اين عفونت ها مي‌توانند باعث اسهال بعد از شيمي درماني شوند. علاوه بر اين، آنتي بيوتيك هايي كه ممكن است براي درمان عفونت استفاده شوند، باعث اسهال مي‌شوند.
استرس و اضطراب
استرس و اضطرابي كه هنگام مبارزه با سرطان تجربه مي‌كنيد نيز مي‌تواند اسهال ايجاد كند.
خود سرطان
برخي از سرطان‌ها مي‌توانند باعث اسهال شوند، از جمله :
• تومورهاي غدد توليدكننده هورمون (نوروآندوكرين) ، از جمله سندرم كارسينوئيد و سندرم زولينگر-اليسون (Zollinger-Ellison)
• سرطان روده بزرگ يا كولون
• لنفوم
• سرطان غده تيروئيد
• سرطان پانكراس
مدت و شدت اسهال شما بستگي به علل ايجاد آن و نشانه‌هاي شما دارد. مي‌توانيد با پزشك خود درباره مدت زمان و نحوه درمان اسهال مشورت كنيد.
چه زماني براي اسهال بعد از شيمي درماني به پزشك مراجعه كنيم؟
اگر با وجود انجام مراقبتهاي بعد از شيمي درماني به عوارضي چون اسهال مواجه شديد بايد بدانيد كه اسهال بعد از شيمي درماني ممكن است فقط يك ناراحتي مختصر باشد، يا اينكه مي‌تواند نشانه مشكل جدي‌تري باشد. اسهال بعد از شيمي درماني همچنين مي‌تواند منجر به مشكلات ديگري مانند كمبود آب شديد شود.
برخي علائم و نشانه‌ها جدي‌تر از بقيه هستند. در صورتي كه هريك از اين علائم را مشاهده كرديد، با پزشك خود تماس بگيريد :
• دفع مدفوع شل بيش از شش بار در روز طي دو روز متوالي
• خون در مدفوع يا در مقعد
• عدم دفع ادرار براي 12 ساعت يا بيشتر
• ناتواني در نوشيدن مايعات بيش از يك روز
• كاهش وزن به علت اسهال
• ابتلا به اسهال پس از چند روز يبوست
• تورم شكم
• تب 38 درجه سانتي گراد يا بالاتر
حتي اگر اسهال بعد از شيمي درماني شما شديد نيست اما فعاليت‌هاي روزانه شما را مختل كرده است، مثلاً اينكه نمي‌توانيد به راحتي خانه را ترك كنيد چون مي‌ترسيد به سرويس بهداشتي دسترسي نداشته باشيد، حتماً با پزشكتان مشورت نماييد. همچنين اگر گرفتگي‌هاي شكمتان شما را كلافه كرده است نيز به پزشك مراجعه كنيد.
بعلاوه اگر داروهاي شيمي درماني را به صورت قرص مصرف مي‌كنيد و دچار اسهال بعد از شيمي درماني شده‌ايد با پزشك خود تماس بگيريد. پزشك شما مي‌تواند تعيين كند كه آيا لازم است قرص‌هاي شيمي درماني را ادامه دهيد يا خير.
پيشگيري از اسهال بعد از شيمي درماني با تغيير رژيم غذايي
هنگامي كه دچار اسهال بعد از شيمي درماني شديد، مي‌توانيد با...
ادامه مقاله اسهال بعد از شيمي درماني